vertelt de geschiedenis van de psychiatrie in Delft
Wij houden u graag op de hoogte van wat er zoal in ons museum gebeurt.
Behalve restauratienieuws, ook bijzondere museumstukken uit onze collectie nader toegelicht en kijkjes achter de schermen. (klik op de foto om in een apart venster te openen)
Object uit de oorlog in onze vitrine is een CO2 fles [januari 2024]
​
In onze zoektocht naar de identiteit van het object op de foto hebben
we antwoord gekregen van een inhoudelijk (luchtvaart) deskundige van
het Nationaal Militair Museum (NMM) in Soest:
“Gezien de uitvoering en aansluiting is het geen item wat zomaar
van een vliegtuig valt. Het is een drukvat maar geen z.g. firebottle of
brandblus container en ook geen zuurstof. Ik ben op zoek gegaan
naar Royal Air Force publications en dat was een treffer denk ik.
Als je googled AP 1578A (Air Publication) dan krijg je de Pilot Notes
van de Vickers Wellington1, 1A and 1C.
Op een van de platen in die AP staat een tekening van een zogeheten
‘Dinghy’ (reddingsvlot/ rubberboot) met daarop een CO2 fles.
Deze fles zorgt ervoor dat de dinghy automatisch opgeblazen wordt. De fles zit dus niet aan de vliegtuigconstructie vast, maar aan de dinghy. Waarom die fles is losgeraakt, zal wel een mysterie blijven. Gezien de datum (1942) waren op dat moment heel weinig 4-motorige bommenwerpers in dienst bij de RAF. Wel beschikten ze toen over de 2-motorige Bristol Blenheims en de 2-motorige Vickers Wellington in behoorlijke aantallen. Waarbij de Wellington ook veel ’s nachts ingezet werd. Ik denk dat ik hiermee op het juiste spoor zit.”
Dit is de informatie die we hebben en naar aanleiding waarvan de research is gedaan:
“Dit voorwerp is afgeworpen uit een vliegtuig. In den nacht van 21 op 22 juli 1942 gevallen op het dak van de portiersloge, Koningsplein 27, Delft.”
Op het object staat de tekst:
“After removing from aircraft remaining contents not to be discharged”
“Na losmaking van het vliegtuig de resteerende inhoud niet te ontladen”
Oorlogstijd in het Sint Joris Gasthuis [november 2023]
​
Herinneringen aan het Sint Joris Gasthuis aan het einde van de oorlog, opgetekend door een zuster.
“Een vergeten groep waren in de oorlog de patiënten van het St. Jorisgasthuis. Wat was daar een armoe. Vooral de kou was erg en haast allemaal oude mensen die daar verpleegd werden. De inrichting was berekend op centrale verwarming maar aan het einde van de oorlog wekten ze niet meer bij gebrek aan brandstof. Ook de elektriciteit werk uitgeschakeld.
De inrichting was berekend op verwarming elk bed had een molton en wollen dekentjes. De wollen dekens waren zo dikwijls gewassen zodat het wol er wel van afgewassen was. In de grote keuken mochten we warme kruiken maken zodat d mensen nog iets warms in bed hadden. Smorgens waren de kruiken nog wat lauw en gebruikten we ze om de patiënten te wassen. Bij inc moesten we patiënten met koud water wassen. We zochten oude jassen bij elkaar die we dekens met mouwen noemden. Ook 2 dunne mensjes bij elkaar zodat ze dubbelen dekens hadden en maar hopen dat ze elkaar niet nat plasten. Nachtdienst bij een kaarsje in een stallantaarn. Af en toe langs de bedden lopen om te kijken of er nog leven in was. Er stierven veel mensen door al deze ontberingen. Wasserijen werkten niet meer dus het linnengoed werd op de afdeling in het bad gespoeld met koud water. Kun je nagaan hoe de kleur werd. In de sneeuw werd het wel eens te bleken gelegd. En over het drogen maar niet gesproken.
De ziekenbroeders waren meest onderduikers ook Joodse wat niemand wist. Toen kwam de bevrijding. De regels waren wel streng voor de zusters en broeders. Eerst moesten we kwart over tien binnen later 11 uur. Maar de zustertjes wilden ook bevrijdingsfeest vieren en kropen door het raam naar buiten dan kon er een uurtje bijgesloten worden. In de hoop dat de hoofdzusters het niet zagen want dan zwaaide er wel wat. De verdiensten waren f 30 in de maand.
Je moest zelf voor uniformen zorgen. Grijze jurken onder de knie en witte schorten. Wat dat betreft is er wel veel veranderd. Maar het gezegde van vroeger er lopen er meer omheen dan er in zitten blijft gehandhaafd nog steeds.”
Foto's: 1. originele tekst, 2. en 3. de oorlogsvitrine in het museum
Collectie zwart/wit foto's uit 1904 [januari-februari2021]
We hebben een prachtige fotoserie (39 stuks) uit 1904 in ons bezit die een mooi beeld geeft van het dagelijks leven in de klinieken in die tijd, zowel van het binnengesticht als het buitengesticht. Behalve op Facebook kunt u ze ook hier bekijken. S.J.G betekent Sint Joris Gasthuis. (klik op de foto om in een apart venster te openen)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
MO3, gebouwd in 1894 en gesloopt in 1989 [januari 2021]
Het buitengesticht telde 5 mannen- en 5 vrouwenpaviljoens, allen inmiddels gesloopt. Villa Maria en het hoofdgebouw zijn de enige twee panden die nog over zijn. Paviljoen MO3 (Mannen Oostsingel 3) is in 1989 gesloopt.
Cor Hageman: "Het was een kleine afdeling voor zo'n 15 patiënten met weinig verpleegkundige ondersteuning. De meeste patiënten werkten bij de technische diensten en hadden een eigen sleutel. Er waren 2 chambrette kamertjes voor intern wonende leerlingen, er was geen wastafel, dus moest je badkuipen van de patiënten gebruiken of naar het badhuis naast het zwembad. Ik heb er vier maanden gewoond."
(Cor Hageman heeft van 1959 tot 1964 gewerkt en de interne opleiding met succes afgerond.)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Sleutelbord uit het binnengesticht heeft prominente plek bij de entree [december 2020]
Het prachtige oude sleutelbord dat dienst deed in het binnengesticht stond jarenlang in het depot op zolder, dat niet toegankelijk is voor bezoekers. Het bord is te mooi om niet te laten zien, dus besloten we het een prominente plek te geven bij de entree (waar de portier van het buitengesticht was gevestigd). Het bord is compleet en in oude staat met metalen plaatjes waar de nummers zijn uitgestanst, de onderste twee rijen zijn geëmailleerde nummerplaatjes. Er hangen diverse bewaard gebleven oude sleutels van het binnengesticht aan. Uiteraard moest het bord wel worden beveiligd en er is een perspex omlijsting op maat gemaakt door timmerman Raymon Hageman uit Delft (www.hagemantimmerman.nl)
Foto:s 1. plaats bepalen, 2. perspex omlijsting testen, 3. het bord wordt opgehangen, 4. het hangt en 5. de omlijsting is geplaatst.
​
4000 boeken van het museum schoongemaakt en verplaatst [december 2020]
Hoogduin papierrestauratoren uit Delft heeft onze boeken (4000 banden) schoongemaakt. Dat betekent dat elk boek uit de kast is gehaald, met stofzuiger en speciale doekjes behandeld en teruggezet op de plank (die uiteraard ook eerst is gereinigd). Terwijl zij bezig waren in ons depot op zolder hebben museumvrijwilligers voorbereidingen in het archief in de Draeck getroffen. Alle leggers in de kasten zijn op dezelfde hoogt gebracht (29 cm tussenruimte) en de kasten gestoft en gesopt.
Verhuisbedrijf Van Buuren heeft vervolgens alle boeken ingepakt en naar het archief gebracht en op de juiste planken geplaatst. En logistieke operatie die bijzonder goed is verlopen dankzij goede voorbereiding en vakkundige medewerkers van Hoogduin en Van Buuren. We zijn bijzonder blij dat de collectie zich nu bevindt in een omgeving met een constante temperatuur, dat is het behoud van dit cultureel erfgoed!
Cultuurbarbaren 2020 groot succes [oktober 2020]
In ons museum werd het spannende verhaal van Sint Joris en de draak verteld. Verhalenverteller Gerard Jellema zocht met de kinderen uit of het Joris zal lukken om de vuurspuwende draak te verslaan. Kinderen vanaf 10 jaar konden een tocht door het museum maken en de verhalen horen van de medewerkers die hier 100 jaar geleden woonden en werkten.
​
foto: Fred Leeflang
foto: Fred Leeflang
foto: Fred Leeflang
Dr. H.W. Numans jubileumbord [augustus 2020]
Op 26 april 1926 is dit prachtige bord (een uniek exemplaar en puntgaaf) door personeel van het St. Jorisgasthuis, aangeboden aan Dr. Numans ter gelegenheid van zijn 25 jarig arts-jubileum.
Het bord is vervaardigd door de Porceleyne Fles in Delft en rijkelijk versierd met afbeeldingen die herinneren aan deplekken waar Dr. Numans heeft gewerkt.
Bovenin ziet u afbeeldingen van de hoofdgebouwen van het Binnegesticht en het Buitengesticht. Onderin het net geopende Paviljoen 5 van het Buitengesticht.
Het bord bevindt zich in onze museumcollectie.
Luchtfoto's van het binnengesticht (1966) en buitengesticht (1967) [juli 2020]
Foto 1. Het binnengesticht. Koningsplein (ingang), Annastraat en Geerweg. Rechtsonder ziet u de Lutherse kerk waar rond 1400 de eerste dolcellen in gebruik werden genomen. Er was toe al sprake van de naam Sint Joris Gasthuis.
Foto 2. Het buitengesticht gebouwd in 1893-94. Paviljoen 5 is ruim 30 jaar later gebouwd en herkenbaar aan de afwijkende bouwsstijl en het rode dak (ipv grijs). Met de aanleg van de Jorisweg (links op de foto) is de ingang verplaatst van de Oostsingel naar de Jorisweg. Onder ziet u het zwembad en het badhuis.
​
​
Het kabinetorgel van Jan Jacob Vool [mei 2020]
De kapel herbergt een kabinetorgel, het op een na oudste in Delft. In 1806 levert de bekende Amsterdamse orgelbouwer Jan Jacob Vool (1748 Altenkirchen - 1819 Amsterdam) een kabinetorgel af, dat in opdracht van het regentenbestuur van het Sint Joris Gasthuis door hem is gebouwd.
De benaming 'kabinetorgel' wil zeggen dat het er in gesloten toestand uitziet als een 'kabinet', een fraaie linnenkast met deuren en lades. Pas als je als je deze opent zie je dat er geen linnengoed inzit, maar een echt orgel met zo'n 350 pijpen en pijpjes, deels van hout, deels van metaal, die afzonderlijk of samen, in verschillende combinaties, gebruikt kunnen worden.
Deze orgels werden vooral gebouwd voor de woningen van rijke burgers. Omdat op het bezit van dergelijke muziekinstrumenten een vrij hoge belasting wordt geheven, probeerde men die te omzeilen door het er uit te laten zien als een onschuldige linnenkast.
Het orgel wordt nog altijd bespeeld tijdens de maandelijkse oecumenische diensten in de kapel. Echter vanwege de Corona maatregelen zijn er voorlopig geen diensten. Houd de berichtgeving op deze site en op Facebook in de gaten.
De "Van Rossumbank" [april 2020]
De van Rossumbank werd in 1948 onthuld. De bank stond achter paviljoen 5 naast het rosarium. Van Rossum was secretaris rentmeester van 1921 tot 1946. De bank is verloren gegaan bij werkzaamheden in het park, de gedenksteen is bewaard gebleven en in het museum te bezichtigen. Op de foto's 1 en 2: onthulling in 1948 en echtpaar van Rossum (+ 2 heren ???) op de bank. Daarnaast Dr. Engelenberg met haar moeder in 1955 op de bank. Rechts een briefje (1983?) van de plantsoenendienst aan de directeur C. van Huygevoort met de melding dat de bank stuk is.
Tegeltableau Sint Joris en de draak terug in het museum. [maart 2020]
Dit prachtige 12-delig polychroom tegeltableau, met de afbeelding van Sint Joris en de draak, heeft zijn weg terug gevonden in het museum. De aannemer van de bouw van paviljoen 5 (gebouwd in 1925-26) heeft het in 1926 laten vervaardigden door de Porceleyne Fles in Delft en aangeboden aan het Sint Joris Gasthuis buitengesticht. Het staat tentoongesteld naast een mooie oude foto van paviljoen 5.
.jpg)
Enkele van onze prachtige papieren objecten gerestaureerd. [december 2019]
Papier is kwetsbaar en in de loop van de tijd zie je verkleuringen en beschadigingen ontstaan. Marieke Kraan van KOPP papierrestauratie in Elst heeft een paar een paar prachtige restauraties verricht en de objecten van museumglas voorzien. U kunt de objecten weer in ons museum komen bezichtigen. van links naar rechts:
- oorkonde ter gelegenheid aan het leggen van de eerste steen van het buitengesticht in 1883
- aquarel van het buitengesticht door stadsarchitect Martinus Hartman
- oorkonde ter herinnereing aan het leggen van de eerste steen van het binnengesticht in 1851
Replica gevelsteen Sint Joris en de draak. [december 2019]
Hieronder ziet u een fotoreportage van het maken van een replica van de gevelsteen uit 1893 door Bambam steenhouwers in Leiden. De oude steen was ernstig aangetast en verweerd, deze is uitgenomen en in het atelier van Bambam aan de hand van oude foto's in eenzelfde steensoort opnieuw uitgehakt. De replica is eind 2019 teruggeplaatst en we zijn daar bijzonder trots op. Het resultaat mag er zijn, dit getuigt van ware vakmanschap.
.jpg)
